autor: Jakub Skrzypek

Celem każdej terapii jest pomoc w zrozumieniu źródeł swoich problemów oraz zmiana destrukcyjnych zachowań, by osiągnąć większą satysfakcję z życia. Jednak psychoterapeuci pracują w różnych nurtach – jedni poszukują źródeł problemów w nieuświadomionych konfliktach, drudzy starają się zmienić wyuczone schematy, a jeszcze inni rozwijają wewnętrzny potencjał klienta. Przed rozpoczęciem terapii dobrze jest poznać założenia wszystkich nurtów nieco bliżej, aby uniknąć rozczarowania w gabinecie. Dziś opowiemy Ci, na czym polega terapia psychodynamiczna. Jakie są jej założenia? Czego można się spodziewać podczas sesji w gabinecie? Kto powinien się na nią zdecydować? Sprawdź!

Psychoanaliza – początki terapii psychodynamicznej

Psychoterapia to stosunkowo młoda metoda leczenia zaburzeń psychicznych i pomocy w kryzysach życiowych. Pojawiła się pod koniec XIX wieku, a większą popularność zaczęła zdobywać dopiero po II Wojnie Światowej, gdy wiele osób nie mogło sobie poradzić z trudnymi wspomnieniami i doświadczoną traumą.

Prekursorem pierwszego nurtu psychoterapeutycznego był wiedeński lekarz, Zygmunt Freud – to właśnie on opracował psychoanalizę, z której po latach rozwinęła się terapia psychodynamiczna.

Według jego założeń źródła doświadczanych problemów pochodzą z nieuświadomionych konfliktów i motywów. Freud uważał, że ludzkim zachowaniem kierują trzy wewnętrzne siły:

• Id – dąży do przyjemności i chce natychmiast zaspokajać wszystkie popędy
• Superego – gromadzi zasady moralne i wyższe wartości, a także wyobrażenia o idealnej wersji siebie
• Ego –rozstrzyga konflikty między id a superego

Jednak nie wszystkie myśli i pragnienia w ludzkiej psychice są świadome – te zbyt bolesne lub wstydliwe wypieramy ze świadomości, a dostępu do nich chronią mechanizmy obronne, których jest aż kilkanaście! Wśród nich wyróżniamy m.in. przemieszczenie, które stosujemy, wyładowując złość odczuwaną w stosunku do tyranicznego szefa na swoim partnerze lub racjonalizację, która służy do zmniejszania poczucia winy przez poszukiwanie usprawiedliwienia dla złego czynu.  

Na czym polega terapia psychodynamiczna?

Freud na zawsze odmienił sposób postrzegania ludzkiej psychiki, jednak jego następcy nie zgadzali się ze wszystkimi jego poglądami. Wiedeński psychoanalityk dużą wagę przywiązywał do sił biologicznych i seksualności, natomiast neofreudyści znacznie większe znaczenie przypisywali siłom społecznym i relacjom z obiektem, czyli znaczącymi osobami. Według nich kultura, rodzina oraz rówieśnicy mają ogromny wpływ na rozwój osobowości, który trwa właściwie całe życie – źródłem aktualnych problemów wcale nie muszą być tylko konflikty z wczesnego dzieciństwa. Najważniejsi prekursorzy nurtu psychodynamicznego to:

• Alfred Alder – uważał, że w każdy człowiek chce przezwyciężyć wewnętrzne poczucie niższości i osiągnąć stan adekwatności. Konflikty pojawiają się, gdy wewnętrzne dążenia nie są spójne z zewnętrznymi oczekiwaniami.
• Karen Horney – według niej ogromny wpływ na rozwój zaburzeń mają przykre doświadczenia, które prowadzą do postrzegania świata jako miejsca zagrażającego. W ich wyniku człowiek zaczyna myśleć, że jest słaby i bezradny, co prowadzi do rozwoju tendencji neurotycznych. Terapia ma je osłabić i zmniejszyć lęk, by przywrócić wewnętrzną równowagę.
• Harry Stack Sullivan – twierdził, że źródłem problemów psychicznych jest brak poczucia bezpieczeństwa oraz niezaspokojone potrzeby akceptacji i miłości w relacjach z ważnymi osobami. W trakcie terapii duże znaczenie mają odczucia pacjenta do postaw terapeuty.
• Heinz Kohut – jego zdaniem źródłem zaburzeń jest niespójność wewnętrznego Ja i defekty wynikające z niepoprawnego rozwoju osobowości. W trakcie terapii pacjent w empatycznych warunkach wykształca nowe struktury osobowości.

Zobacz też: Psychoterapia – co to jest? Najważniejsze nurty psychoterapii

Psychoterapia psychodynamiczna – metody 

Terapeuta, który działa w nurcie psychodynamicznym, dąży do odkrycia wewnętrznych konfliktów pacjenta i zrozumienia ich źródeł. W gabinecie powraca się do trudnych doświadczeń
i analizuje ich znaczenia, szukając powiązań z doświadczanymi aktualnie trudnościami.

Co Cię czeka podczas sesji terapeutycznych? Przygotuj się na to, że terapia psychodynamiczna to długotrwały proces, a w trakcie spotkań musisz się otworzyć na rozmawianie  o tematach, które są dla Ciebie ciężkie. Bez tego trudno o efekty. Psychoterapeuci stosują m.in. następujące metody:

• Skupienie na oporze – czyli tematach, o których pacjent początkowo wcale nie chce rozmawiać, uważając je za nieistotne lub zbyt trudne. Odnalezienie przyczyn oporu i przełamanie tematu tabu prowadzi do konfrontacji z wypieranymi wcześniej emocjami i myślami.
• Przeniesienie – w trakcie terapii pacjent zaczyna odczuwać emocje w stosunku do terapeuty, przenosząc na niego uczucia, które kiedyś odczuwał w ważnej relacji omawianej na spotkaniach. Dzieje się tak pod wpływem powracających, trudnych wspomnień. Dzięki temu terapeuta może lepiej zrozumieć, co czuje pacjent i pomóc mu przepracować temat.
• Wolne skojarzenia – pacjent ma za zadanie mówić o wszystkim, co mu tylko przyjdzie do głowy, nawet jeśli wydaje mu się, że to całkowicie bezsensowne. Terapeuta wykrywa pomiędzy niektórymi skojarzeniami istotny związek, który jest materiałem do omówienia na sesji.

Terapia psychodynamiczna – dla kogo będzie dobrym wyborem?

Psychoterapia psychodynamiczna przynosi poprawę dla wielu problemów interpersonalnych oraz zaburzeń osobowościowych. Jest skuteczna przede wszystkim w przypadku:

• Przewlekłych zaburzeń lękowych, nerwicowych oraz obsesyjno-kompulsywnych
• Zaburzeń osobowości (m.in. borderline, unikająca oraz zależna)
• Zaburzeń odżywania (m.in. anoreksja i bulimia)
• Dla osób dorastających w dysfunkcyjnych rodzinach, m.in. z syndromem DDA, czyli Dorosłych Dzieci Alkoholików
• Dla osób, które mają problem ze stworzeniem długotrwałej, satysfakcjonującej relacji

Czy istnieją jakieś przeciwskazania dla terapii psychodynamicznej? Nie jest dobrym wyborem dla osób zmagających się z epizodem psychotycznym, głęboką depresją oraz uzależnieniami. Podjęcie leczenia w tym nurcie jest możliwe dopiero po ustabilizowaniu stanu pacjenta.

Terapia psychodynamiczna – wady i zalety

Psychoterapia psychodynamiczna to dobry wybór, jeśli czujesz się gotowy na mówienie otwarcie o trudnych doświadczeniach i chcesz lepiej zrozumieć samego siebie. Być może ciężko Ci stworzyć satysfakcjonującą relację i zupełnie nie rozumiesz dlaczego albo nie umiesz opanować frustracji, która odbija się na Twoich bliskich? Bardzo prawdopodobne, że przeszłe doświadczenia miały wpływ na Twoje zachowanie, a przepracowanie ich w bezpiecznym środowisku z zaangażowanym terapeutą pozwoli Ci rozwinąć swoją osobowość i stworzyć bardziej satysfakcjonujące życie.

Terapia psychodynamiczna przynosi poprawę w wielu problemach, ale ma także swoje ograniczenia, uważane niekiedy za wady. Musisz się nastawić na to, że wymaga sporo czasu i możesz nie odczuć poprawy po kilku pierwszych spotkaniach. Powrót do ciężkich doświadczeń to spore wyzwanie, a podczas ich przepracowywania może pojawić się nawet chwilowe pogorszenie. Jednak z czasem to mija, a cały wysiłek włożony w terapię prowadzi do trwałej zmiany osobowości i lepszego życia.

Zobacz też: Style przywiązania – czym są i jak wpływają na relacje międzyludzkie w dorosłym życiu?

Ile trwa terapia psychodynamiczna?

Terapia psychodynamiczna polega na cotygodniowych spotkaniach, które trwają około 50 minut. Zazwyczaj jest to terapia długoterminowa, która trwa nawet kilka lat, ponieważ poznanie siebie i odkrycie wszystkich nieuświadomionych konfliktów i motywów działania to proces, który wymaga wiele czasu i zaangażowania. Warto także wiedzieć, że istnieje terapia psychodynamiczna krótkoterminowa, która skupia się na najważniejszym problemie interpersonalnym i trwa od 12 do 40 sesji.

Źródła:

1. Cierpiałkowska L, Sęk H., (2016), Psychologia kliniczna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
2. Czabała, J. C., (2006), Czynniki leczące w psychoterapii, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
3. Jarema M., (2016), Psychiatria, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
4. Prochasja J., Norcross J, (2006), Systemy psychoterapeutyczne, Instytut Psychologii Zdrowia PTP, Warszawa
5. Zimbardo P., Gerrig R., (2012), Psychologia i życie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa