Psychoterapia przestała być tematem tabu – coraz więcej osób zdaje sobie sprawę, jak bardzo może ona podnieść jakość życia. Jeśli czujesz, że codzienne problemy zaczynają Cię przerastać, wszystko wymyka Ci się spod kontroli, nie radzisz sobie ze stresem i trudnymi emocjami, a w relacjach bliskimi pojawia się wiele konfliktów – warto skorzystać z pomocy doświadczonego psychoterapeuty. Nie każdy jednak wie, że istnieją różne nurty psychoterapii – poznaj je bliżej, aby wybrać najbardziej dopasowany do potrzeb. Czym właściwie jest psychoterapia? Czego możesz się spodziewać na spotkaniu z terapeutą? Jakie główne nurty psychoterapii wyróżniamy? Sprawdź!

Czym jest psychoterapia?

We współczesnym świecie zmiany zachodzą tak dynamicznie, jak nigdy wcześniej i niemal każdego dnia pojawiają się nowe wyzwania. Ciężko uwolnić się od presji ciągłego działania i osiągnięć, a w codziennym pędzie trudno zadbać o życiowy balans. To wszystko sprawia, że problemy emocjonalne i zaburzenia natury psychicznej stają się coraz powszechniejsze, a w efekcie coraz więcej osób decyduje się na specjalistyczną pomoc. Jednak nadal nie każdy wie, czym jest psychoterapia – częste skojarzenia to sesje na kozetce i Zygmunt Freud, chociaż od czasów słynnego psychoanalityka pojawiło się wiele innych metod terapeutycznych.

Co to jest psychoterapia? Najogólniej można ją określić jako różne formy oddziaływania psychologicznego, których celem jest zmiana zachowań, myśli oraz emocji utrudniających prowadzenie satysfakcjonującego życia. W toku psychoterapii zazwyczaj zostają zdiagnozowane różne zaburzenia, ale mogą się na nią zdecydować również osoby, które doświadczają kryzysu po stracie, chcą rozwijać swoje umiejętności społeczne lub lepiej zrozumieć swoją osobowość.

Przeczytaj także: Psycholog, psychoterapeuta czy lekarz psychiatra?

Cele psychoterapii

Psychoterapeuta początkowo diagnozuje problem lub zaburzenie, a następnie stara się dociec do źródeł i odkryć funkcje, jakie pełnią obserwowane symptomy. Później formułuje prognozę i wprowadza techniki, które mają na celu przywrócenie równowagi życiowej. To, jak przebiega spotkanie, zależy od wybranego nurtu.

Najważniejsze cele psychoterapii to:

• Zmniejszanie lub całkowite usuwanie objawów zaburzeń psychicznych
• Wykrywanie destrukcyjnych wzorców zachowania i praca nad ich zmianą
• Wspieranie wzrostu osobowości i pozytywnego rozwoju

Badania potwierdzają, że większość osób decydujących się na terapię zaczyna odczuwać większą satysfakcję z życia już po 8 tygodniach psychoterapii. Kluczem do sukcesu jest wewnętrzna motywacja do zmian, otwartość na pracę z terapeutą oraz nurt odpowiednio dobrany do własnych oczekiwań.

Jakie nurty psychologiczne wyróżniamy?

Rozwój psychoterapii rozpoczął się już pod koniec XIX wieku, kiedy Zygmunt Freud opracował podstawy psychoanalizy. To właśnie wiedeński lekarz wprowadził pojęcie mechanizmów obronnych oraz wypartych treści, ale wiele jego koncepcji spotkało się z krytyką. W efekcie doszło do modyfikacji, z których powstała współcześnie stosowana psychoterapia psychodynamiczna. Powstały także alternatywne metody, które opierają się na zupełnie innych założeniach. Czym się od siebie różnią najbardziej znane nurty psychoterapii i gdzie znajdują zastosowanie? Wyjaśnienie znajdziesz poniżej!

Psychoterapia psychodynamiczna

W tym nurcie duże znaczenie mają nieuświadomione konflikty wewnętrzne i wczesne relacje. Najczęściej podczas spotkań powraca się do wspomnień z rodzicami – niezaspokojonych potrzeb i trudnych emocji – zakładając, że to właśnie negatywne doświadczenia z okresu dzieciństwa są głównym źródłem problemów w dorosłym życiu.

W toku procesu terapeutycznego dochodzi do zjawiska przeniesienia – pacjent zaczyna ponownie odczuwać przeszłe doświadczenia i kieruje je na terapeutę. Dzięki temu może je lepiej zrozumieć i przeżyć na nowo w bezpiecznym środowisku, co umożliwi zmianę. Psychoterapia psychodynamiczna przynosi dobre efekty m.in. w leczeniu zaburzeń osobowości oraz depresji. Pomaga także osobom, które mają problem ze stworzeniem satysfakcjonującego związku.

Psychoterapia poznawczo-behawioralna

Jej celem jest przede wszystkim dotarcie do wyuczonych wzorców zachowania oraz negatywnych przekonań klienta, które prowadzą do jego problemów życiowych. Często osoby zgłaszające się na terapię twierdzą, że nic im w życiu nie wychodzi, nie zasługują na miłość i nie czeka ich już nic dobrego w przyszłości – psychoterapia poznawczo-behawioralna ma zastąpić takie generalizacje racjonalnymi przekonaniami. Klient uczy się także samoobserwacji i zachowań alternatywnych, które pomogą zwalczyć niekorzystne wzorce. Jest skuteczna w przypadku zaburzeń lękowych, zaburzeń odżywiania, uzależnieniach, fobii społecznej i depresji.

Psychoterapia humanistyczno-egzystencjalna

Nurty terapii humanistycznej oraz egzystencjalnej skupiają się na wrodzonych zdolnościach człowieka i poszukiwaniu sensu życia. W ich toku dochodzi do rozwoju samoświadomości oraz uwolnienia swojego potencjału. Terapeuta skupia się na aktualnych zasobach oraz uczuciach klienta. Tworzy atmosferę bezwarunkowej akceptacji i empatii, która sprzyja wyrażaniu siebie. W procesie terapii osoba, która do tej pory doświadczała wyłącznie warunkowej miłości, odrzuca zewnętrzne nakazy społeczne i dociera do swoich prawdziwych pragnień.

Psychoterapia systemowa

W tym nurcie psychoterapeuta nie pracuje wyłącznie z osobą zmagającą się z zaburzeniem, lecz z całą jej rodziną. Według założeń psychoterapii systemowej domownicy wpływają na siebie wzajemnie, a przyczyną zaburzeń są ogólne problemy występujące w rodzinie. Może być dobrym rozwiązaniem m.in. w sytuacji, gdy po rozwodzie rodziców u nastolatka pojawiły się zaburzenia nastroju lub odżywiania. 

Co warto wiedzieć przed rozpoczęciem terapii?

Niektórzy mają wątpliwości dotyczące podjęcia terapii ze względu na obawy dotyczące tego, co psychoterapeuta zrobi z uzyskaną wiedzą. Zupełnie niepotrzebnie! Każdy, kto wykonuje zawód terapeuty, powinien pracować zgodnie z zasadami, które określa Kodeks Etyczno-Zawodowy sporządzony przed Polskie Towarzystwo Psychologiczne. Przede wszystkim:

• Każdego terapeutę obowiązuje tajemnica zawodowa, co oznacza, że nie może rozpowszechniać informacji o swoich klientach i ma obowiązek chronić wszelkie zebrane informacje.
• Psychoterapeuta ma obowiązek szanować autonomię pacjenta i jego prawo do decydowania o sobie.
• Psychoterapeuta powinien tolerować odmienne poglądy i systemy wartości.
• Pacjent ma prawo do zachowania intymności – może ustalić tematy, których nie chce poruszać.
• Psychoterapeuta nie powinien się angażować w bliskie relacje i utrzymywać kontaktów z klientem poza terapią.

Kontrakt terapeutyczny

Warto również wiedzieć, że na jednym z pierwszych spotkań psychoterapeuta sporządzi wspólnie z klientem tak zwany kontrakt terapeutyczny, w którym określany jest zbiór zasad obowiązujący obie strony, podczas trwania terapii. Jakie kwestie mogą w nim zostać poruszone? Przede wszystkim:

• Cel terapii, ustalony na podstawie diagnozy problemu dokonanego na pierwszych spotkaniach.
• Określenie częstotliwości i czasu trwania spotkań oraz ustalenie kwestii finansowych.
• Konsekwencje niestawienia się na umówionej sesji.
• Szacowana liczba spotkań.
• Prawa i obowiązki – zarówno klienta, jak i terapeuty.

Jeśli zamierzasz podjąć terapię, powinieneś mieć jasność co do jej celów i wyrazić na nie świadomą zgodę.

Ile trwa psychoterapia?

Niezależnie od wybranego nurtu, spotkanie z psychoterapeutą standardowo trwa około 50 minut i odbywa się zazwyczaj co najmniej raz w tygodniu. To, jak długo trwa cały proces terapii zależy od problemu, z jakim zgłasza się klient, natężenia symptomów świadczących o zaburzeniu oraz nastawieniu do pracy. Wyróżniamy dwa rodzaje psychoterapii:

• Psychoterapię krótkoterminową – maksymalnie kilka spotkań, zazwyczaj trwa około 3 miesiące. To rozwiązanie dla osób, które doświadczają kryzysu lub straty.
• Psychoterapię długoterminową – podejmując taką terapię musisz się nastawić na minimum rok regularnych spotkań. Jest zalecana m.in. w zaburzeniach osobowości, w sytuacjach, gdy klient od dłuższego czasu odczuwa smutek, lęk lub zmaga się z uzależnieniem. 

Pamiętaj o tym, że psychoterapeuta nie ma gotowych rozwiązań na problemy i nie udziela porad osobistych. Nie podpowie Ci, czy zakończyć związek lub zmienić pracę, ale pomoże lepiej zrozumieć to co czujesz i skąd biorą się Twoje problemy. Proces terapii wymaga pracy, zaangażowania i cierpliwości – nie przynosi poprawy od razu. Niekiedy trudne tematy przywołają bolesne wspomnienia i mogą nawet doprowadzić do chwilowego pogorszenia, ale końcowym efektem są lepsze relacje i większa satysfakcja z życia. 

Źródła:

• Brzezinski J. Chyrowicz B.,Toeplitz Z.,Toeplitz -Winiewska M., (2008), Etyka zawodu psychologa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Cierpiałkowska L, Sęk H., (2016), Psychologia kliniczna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Czabała, J. C., (2006), Czynniki leczące w psychoterapii, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Zimbardo P., Gerrig R., (2012), Psychologia i życie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa